Brr…..het wordt best al koud buiten! Wil je dat je kindje het altijd lekker warm heeft? In deze blog vertel ik je over een basisgarderobe van wol, wol-zijde en wol-katoen voor baby’s.

Deze blog is lekker praktisch, met lijstjes en zo. Laten we beginnen!

Onderkleding

Belangrijk bij een wollen basisgarderobe is de eerste laag, de laag kleding die direct op de huid gedragen wordt. Onderkleding dus. Voor baby’s en kinderen die nog in de luiers zijn, heb je nodig:

• Vier wollen rompers met lange mouwen
• Drie wollen of wol-zijden maillots en/of leggings
• Twee paar wollen sokken of pantoffels, of beide
• Twee wollen of wol-zijden strikmutsjes

Met deze basislaag kan je eindeloos variëren. Deze laag kleding is op zich al warm genoeg in het voorjaar en de herfst. In de winter kan er “gewone” (dus niet per se wollen) bovenkleding overheen gedragen worden.

Bovenkleding voor de winter

Wil je je kindje volledig in wol kleden, vul de basisgarderobe voor de winter dan aan met:

• Drie wollen pakjes met lange mouwen (als pyjama of als extra laag overdag)
• Een of twee wollen salopettes
• Een of twee wollen jurkjes (voor een meisje)
• Een of twee wollen truien of vesten
• Een wollen winterjas
• Een wollen buitenpak
• Twee wollen mutsen
• Wollen handschoentjes

Zomerkleding

In de zomer, als het echt warm weer is, is wol nog steeds fijn. Maar als het echt heet wordt, kies ik liever voor wol-zijde of alleen zijde. De basisgarderobe voor de zomer ziet er voor baby’s en kinderen die nog in de luiers zijn,  als volgt uit:

• Twee wol-zijden rompers met lange mouw
• Een (wol-)zijden romper met korte mouw
• Een (wol-)zijden romper zonder mouwen
• Een wol-zijden strikmutsje
• Drie wol-zijden broekjes of leggings

Mijn tips voor de aanschaf van de wollen basisgarderobe voor baby’s

Ik hoop dat je iets aan deze lijstjes hebt! Ik gebruik wolletjes op deze manier. Vergeet niet dat het verstandig is om tweedehands te kopen, mee te doen aan pre-orders en de aanbiedingen in de gaten te houden. Veel wol plezier!

Meer lezen?

Over het gebruik van wol en het belang van warmte, schreef ik eerder een blog. Over het gebruik van wol kan je hier meer lezen. Wil je meer weten over een basisgarderobe van wol voor dames? Kijk dan ook even hier.

Hebben jullie ook zo’n zin om weer het bos in te gaan? Ga dan met ons mee op een drakenwandeling! Deze creatieve wandeling voor gezinnen organiseren wij in samenwerking met Landschap Overijssel en Vrouwenplatform Carree Overijssel.

 

Huis De Horte

De drakenwandeling zal plaatsvinden op zaterdag 24 september 2016, en nogmaals op maandag 17 oktober 2016 op het terrein van Huis de Horte bij Dalfsen (onder de rook van Zwolle). Bij De Horte is een prachtig bos vol met beukenbomen en bijzondere boomsoorten, zoals een grote sequoia en een ginkgo.

Drakenwandeling

Om 10.00 uur verzamelen we bij de parkeerplaats van De Horte, waar wij jullie opwachten. De kinderen kunnen spelen op de aangrenzende bosspeelplaats terwijl we wachten tot iedereen er is. Als we compleet zijn, gaan we beginnen met de wandeling. We houden deze aan de korte kant en verzamelen materialen uit het bos.

Verdieping

Deze wandelingen vinden plaats rond de datum van het Michaelsfeest– geen wonder dat er hoofdrollen zijn weggelegd voor een draak en een ridder! Na de wandeling zelf houden we een kort moment van bezinning en verbinding. En dan gaan we aan het werk voor de draak! Hoe precies, dat is nog even een verrassing…..

Kampvuur

Ter afsluiting zorgt Landschap Overijssel voor een gezellig kampvuur -als het weer het toelaat- waarop de kinderen broodjes mogen roosteren. Ook is er cake, en drinken voor iedereen.

Aanmelden

Nog even alles op een rijtje:

• Wanneer: zaterdag 24 september 2016 en maandag 17 oktober 2016
• Begin: 10:00 uur
• Einde: Omstreeks 12:00 uur
• Waar: Huis de Horte, Poppenallee 39, 7722 KW Dalfsen
• Prijs: gratis, maar deelname alleen op aanmelding

Het aantal plaatsen is beperkt. Deelnemen kan alleen na aanmelding. Stuur ons een mail: [email protected] en geef aan wanneer en met hoeveel mensen je wilt komen. Als je eerst nog vragen hebt, kun je die uiteraard stellen.

We zien ernaar uit jullie te ontmoeten!

Het verhaal van het kerstkindje dat geboren werd in een stal, omdat er in de herberg geen plaats meer was, kennen we allemaal. Ook weten we wel dat Jozef en Maria op reis waren vanwege een volkstelling. Maar wist je ook dat er een hele leuke manier is om hun reis thuis uit te beelden, samen met kinderen? Vandaag vertel ik jullie er meer over.

Voorbereiding

De reis van Jozef en Maria begint in principe op de eerste adventzondag. Op school zal hier veel aandacht aan besteed worden; thuis is het vooral leuk om hier in de loop van de week op aan te sluiten, bijvoorbeeld op woensdagmiddag. Zoek allereerst de spulletjes bij elkaar:

Zet het kerststalletje klaar. De seizoenstafel is een heel goede plek, maar onder de kerstboom of op een andere geschikte plaats in jouw kamer kan natuurlijk ook. In het stalletje staat een lege kribbe en misschien heb je nog wat hooi of stro om neer te leggen. Het is handig om een mooie donkerblauwe doek als achtergrond op te hangen. In de loop van de komende weken zal het stalletje gevuld raken, dus zorg dat je alles (stenen, plantjes, de os, schaapjes, herders, het kindje natuurlijk, de drie koningen, één of meer engelen) bij de hand hebt. De stenen, planten, dieren en mensen zullen in deze volgorde in de vier adventsweken verschijnen omdat zij herinneren aan de schepping van de aarde. Tot slot kun je ook sterretjes van goudkarton (of vilt) goed gebruiken; die komen één voor één op de blauwe doek te hangen. Jozef en Maria staan paraat.

De reis naar de stal: de eerste adventsweek

Zoek een plekje voor Jozef en Maria om hun reis te beginnen. De eerste adventsweek leg je stenen neer. Bijvoorbeeld langs de weg naar de stal toe, of vóór het stalletje. Het is leuk om steentjes te gebruiken die de kinderen in de loop van de tijd verzameld hebben en die je toch al in huis hebt. Maar je kunt natuurlijk ook kristallen of mineraalsteentjes gebruiken, of gevilte/gekleide stenen. Laat dan Jozef en Maria een stukje lopen op hun pad. Elke dag een stapje is het leukst, maar als ze liever vaak rusten en dan weer een eind lopen, kan dat natuurlijk ook. Het is leuk om elke keer als je Jozef en Maria laat lopen, ook samen een sterretje te spelden op de doek achter de stal.

De tweede adventsweek

De tweede week is de week van de planten. Hier kun je zo creatief in zijn als je wilt. Mos in de kerststal, sparretakjes die de kinderen in  een voetstukje van klei zetten of dennenappels langs het pad van Maria en Jozef, of misschien liever kleine kamerplantjes in hun bloempotjes. Gestaag lopen zij verder, richting de stal.

De derde adventsweek

De derde week is die van de dieren. De os en de ezel mogen hun plaatsjes innemen in de stal, de schaapjes mogen in de buurt komen grazen, misschien heb je zelf ook wel dieren in huis die graag mee willen doen. Meestal weten de kinderen wel, welke dat zijn.

De vierde adventsweek

In de vierde week gaan Jozef en Maria de stal binnen en installeren ze zich. Op 24 december (die dit jaar samenvalt met de vierde adventszondag) verschijnt een engel voor de stal. In de nacht zal het kindje worden geboren; dat gebeurt waarschijnlijk vanzelf- let maar op! Zo gauw het kindje ontdekt is, kun je een grote ster ophangen in de achterdoek. Meer engelen mogen komen, en de herders met hun schaapjes stromen toe. En als je het echt compleet wilt hebben, kun je heel ver weg in de kamer de drie koningen laten verschijnen. Zij gaan de komende tijd op weg en zullen op 6 januari aankomen bij de stal.

Op deze manier kun je thuis een speelse, beeldende invulling geven aan de adventstijd. Ook na de kerst en Driekoningen kun je er nog mee doorgaan en de tijd van de lichtfeesten afsluiten op Maria Lichtmis.

Fijne adventstijd gewenst!

Het is het laatste van de lichtfeesten, en het heeft niet zoveel met Maria te maken als je zou denken. Maar wat vieren we dan wel, met Maria Lichtmis op 2 februari?

 

Joodse gebruiken

Maria Lichtmis valt 40 dagen na Kerstmis. Officieel herdenken we dan het feit dat Jezus, zoals elk joods jongetje, in de tempel werd opgedragen aan God. Zijn moeder, Maria, bracht daarbij een zuiveringsoffer -alle jonge moeders waren dat verplicht- en ook dat herdenken we op deze dag. Bijzonder was, dat Jezus bij deze gebeurtenis door de oude Simeon en Hanna herkent wordt als de Christus. De overlevering wil dat Simeon Jezus in zijn armen nam en daarbij door licht omstraald werd.

Kaarsen wijden met Maria Lichtmis

De naam “Lichtmis” komt van een heel oud gebruik. Families lieten op 2 februari hun kaarsen wijden, die zij daarna een heel jaar lang zouden gebruiken. Ook hield men een kaarsenprocessie  vóór de mis. Tijdens de mis bleven dan de kaarsen branden, zodat je echt van een “Lichtmis” kon spreken.

Licht voor de schepping

Maar Maria Lichtmis is vooral het feest van het steeds sterker wordende daglicht. Het idee achter dit feest is, dat Moeder Aarde het nieuw geschapen licht opdraagt aan de schepping. En dat gebeurt aan het begin van de nieuwe levenscyclus van de natuur.

Ons eigen licht gaan delen

Voor onszelf kunnen we kijken hoe ons proces is verlopen in de grote Kersttijd, die met Maria Lichtmis wordt afgesloten. Toen het donkerder werd vanaf Sint Maarten keerden we naar binnen. Daar lieten we het oude los en maakten we ruimte voor iets nieuws, en met Kerst kreeg de nieuwe lichtvonk vorm. Daarna groeide hij, en nu, nu het natuurlijke daglicht het gaat winnen van de duisternis,  mogen we de nieuwe kiem de wereld in sturen, met de aarde verbinden en laten groeien.

We hadden zin in een uitje naar een tuin en afgelopen weekend kozen we voor de Priona Tuinen, verscholen in het kleine dorp Schuinesloot (zo heet het écht!).

Een tuin die zichzelf mag zijn

De Priona Tuinen zijn aangelegd door Henk Gerritsen en Anton Schlepers. Zij ontwikkelden samen een geheel eigen filosofie over de aanleg en het onderhoud van een tuin. Zij gingen uit van ecologische principes en vooral dat planten er gewoon mochten zijn. Degene die de tuin aanlegt, werkt als het ware samen met de planten. Een voorbeeld:

Zevenblad wordt vaak gezien en behandeld als onkruid, hij moet dus verdelgd worden. Henk Gerritsen zag het eerst ook zo, maar de plant was te sterk en bleef terugkomen. Hij besloot de plant de ruimte te geven. (Trouwens, met zevenblad kun je lekkere gerechten maken en de plant heeft ook geneeskrachtige eigenschappen).

Lopen in de Priona Tuinen

De Priona Tuinen bestaan uit een groot terrein met een kleine twintig aparte tuinen die in elkaar overlopen en elk hun eigen sfeer hebben. De tuinen zijn zeer divers. Zo is er onder andere een klein bosonderdeel van de tuinen precies op de Hondsrug een bloemenweide, en een kruidentuin.

Vijver

Wij vonden de vijvertuin het mooiste, een verstilde plek aan een watertje vol met leven. Als je ernaast zat en rustig de tijd nam om te kijken, zag je tussen de groene waterplanten vele kleine waterslakjes, libellen en andere waterdieren. Het was zelfs libelle-uitkomdag. We zagen heel veel net uitgekomen libelles die zich aan de plantenbladeren vastklampten om op te drogen. Eenmaal droog vlogen ze uit.

Onze mening

De Priona Tuinen zijn leuk voor jong en oud, en wij vinden het een geweldig uitstapje voor vrijeschoolkinderen die erg van heemkunde houden, en voor rustzoekers. Nadeel is dat er geen naambordjes bij de planten staan, maar dat zou het terloopse effect weer teniet doen. De sfeer is heel verstild en rustig, wij hebben er heerlijk ontstresst. Aan de vijver is ook een terras met een theehuis, binnen kun je bladeren in wat boeken, mocht je meer willen weten van deze manier van tuinaanleg. Wij hebben buiten aan de vijver genoten van ons kopje thee, het voelde als een minivakantie. De Tuinen zijn niet speciaal op kinderen gericht, er is bijvoorbeeld geen speeltuin. Honden mogen mee, mits aangelijnd. En let op: De Priona Tuinen zijn niet altijd geopend.

Al met al een uitje naar onze zin.

Het jaarfeest van Sint Jan

Sint Jan wordt gevierd op 24 juni; het valt samen met de zomerzonnewende en het is het laatste jaarfeest dat op Vrije Scholen gevierd wordt voor de zomervakantie begint. Maar wie was Sint Jan, en waarom vieren we dit feest? Dit stuk gaat in op de eeuwenoude geschiedenis en de gebruiken van Sint Jan.

Oogst en blijdschap

Sint Jan is op de Vrije Scholen één van de uitbundigste jaarfeesten. Kinderen dragen veelal wit of wit met rode kleding, en dossen zich uit met grote gevlochten kransen gemaakt van veldbloemen. Alle planten en bloemen om ons heen zijn in bloei, de bomen zijn groen en vol, de dieren hebben jongen. Overal om ons heen in de natuur zien we geluk en overvloed. Dit herinnert ons eraan dat eind juni een begin gemaakt wordt met de oogst. Wij hebben nu kassen en kunnen ons voedsel importeren, maar vroeger waren de mensen afhankelijk van hun oogst en waren ze blij als de oogsttijd weer aanbrak.

Zomerzonnewende en heidense gebruiken

Midzomernacht, omstreeks 21 juni, is het keerpunt van het licht, de zomerzonnewende. De dagen worden vanaf deze dag weer korter en de nachten langer. De oude, voorchristelijke natuurreligies, die veel aandacht hadden voor de werelden naast de onze, beschouwden dit moment in het jaar als bijzonder. Contact met de wereld van de natuurwezens en die van de overledenen werd even wat gemakkelijker; de sluier tussen onze wereld en de andere werd veel dunner. Door middel van rituelen legde men contact en vroeg om hulp. De keerzijde was dat er ook meer bescherming gevraagd moest worden omdat ook kwade wezens dichterbij konden komen. De paganisten en heksen van nu vieren midzomer of Litha vandaag de dag nog steeds, gebaseerd op deze oude gebruiken.

Van heidens naar christelijk feest

Toen het christendom begon te overheersen, werden de al bestaande jaarfeesten omgevormd naar christelijke feesten, zoals we ze vandaag de dag nog grotendeels kennen. De oude kern is soms voor een deel bewaard gebleven. Voor 24 juni geldt dat deze datum binnen het christendom wordt beschouwd als de geboortedag van Johannes de Doper. Johannes de Doper werd een half jaar eerder geboren dan Jezus, en hij bereidde de mensen voor op de komst van Christus. Hij doopte de mensen tot christen in de rivier de Jordaan. Johannes de Doper gaf de mensen als boodschap mee dat zij niet altijd zorgeloos konden genieten, maar dat er nu een tijd zou komen van het naar binnen kijken.

Sint Jan en de antroposofie

Het Sint Jan van nu is vanuit antroposofisch oogpunt een vrolijk en uitbundig feest, een feest van samenzijn met elkaar. De diepere vertaling van het Sint Jan van nu gaat ook over de intuïtieve mens, harmonie in de wereld om ons heen en tussen de mensen. Het ervaren van eenheid tussen onszelf en de elementen, de aarde… wij stammen allemaal uit dezelfde goddelijke oorsprong.

Nog meer weten over de geschiedenis van Sint Jan? Lees onderstaande link:

Beleven.org over Sint Jan

Lees ook deze blog met onze tips voor de Sint Jansviering!

Herfstblaadjes- het ideale verzamel- en knutselmateriaal! Ben je op zoek naar een leuke buitenactiviteit met de kinderen, ga dan je wijk of het bos in en zoek herfstblaadjes. Altijd prijs, altijd genieten. Want een herfstblaadje is een kunstwerk van de natuur, met al die prachtige kleuren. Maar: waardoor komt het eigenlijk dat groene blaadjes verkleuren, en waarom gebeurt dat in de herfst?

Bladkleurstof

Normaal gesproken zijn  bij de meeste bomen de blaadjes groen. Dat komt door de groene bladkleurstof, het chlorofyl. Denk niet te licht over chlorofyl, want het doet veel meer dan de blaadjes een groene kleur geven. Chlorofyl zorgt ervoor dat een boom, als ik het héél kort zeg, zuurstof kan maken uit zonlicht. En zonder die zuurstof kunnen wij niet leven. Natuurlijk wist ik wel, net als wij allemaal, dat bomen de “longen” van de aarde zijn. Maar dat juist het chlorofyl zo onmisbaar is, dat had ik niet onthouden (sorry, meneer Gortemaker van biologie, u had nog wel zo goed uw best gedaan). Wil je meer weten, kijk dan eens op de website van Willem Wever. Daar wordt dit uiteindelijk best ingewikkelde stukje informatie heel begrijpelijk uitgelegd.

Geel, oranje, rood en bruin

In de herfst wordt het kouder. Het chlorofyl breekt daardoor af en verdwijnt uit het blad. En daardoor kun je zien dat de blaadjes pigmenten bevatten in andere kleuren. Dat deden ze eerder ook al, maar je kon het niet zien zolang er chlorofyl in het blad zat. Geel, oranje, rood en bruin, dat zijn de kleuren van de herfst, en, niet toevallig dus, ook de kleuren van de herfst-seizoenstafel.

En nu op pad!

Zo, en nu zou ik zeggen: ga naar buiten en zoek de mooiste herfstblaadjes uit. En wil je dat ze mooi blijven, droog ze dan. Hoe dat moet? Dat leg ik uit in mijn blog “Hoe droog ik herfstblaadjes?”

Advent: tijd van verwachting en gezellig kaarslicht! Hebben jullie de adventskrans al in huis?

 

Adventstijd

De tijd voor Kerst heet de adventstijd; de adventstijd begint vier zondagen voor dat grote feest. Veel mensen kennen de adventskrans; een adventskrans is een krans van dennengroen met plaats voor vier kaarsen. Op elk van de vier adventszondagen wordt er een kaarsje aangestoken van de adventskrans, tot er op de vierde adventszondag vier kaarsen branden op de krans.

Betekenis

De tijd van advent is de tijd van de verwachting. We leven naar Kerstmis toe en stellen ons open voor dat, wat er uit de hemel naar ons toekomt.

Innerlijk licht

Een wat diepere betekenis is dat het licht van de natuur, het uiterlijke licht, in deze tijd afneemt en heel zwak wordt. Je wordt daardoor teruggeworpen op je eigen, innerlijke licht. Het mooiste symbool hiervoor is het Christuskind, dat vanaf zijn geboorte in ons mag gaan groeien.

Al met al is de adventstijd een tijd van gezelligheid en van diepere verbinding, zowel met jezelf als met je gezin.

“Wasnoten? Wat zijn  dat?” vroeg ik laatst aan de kaasboer nadat ik hem er met een andere klant enthousiast over had horen praten. Hij legde me uit dat dit noten zijn -ja, échte natuurlijke noten-, die je als wasmiddel kunt gebruiken. Ik werd meteen nieuwsgierig en ik had geluk, want kort daarna kon ik een zakje wasnoten kopen op een braderie.

Of eigenlijk was het Naomi, die een Starters Pack aanschafte bij de mensen van wasnootjes.nl. Het kostte € 4,95. Je kon 30 keer met deze hoeveelheid nootjes wassen, zeiden ze. We waren wel benieuwd en aangezien de wasmachine bij ons overuren draait vanwege de baby, zijn Naomi en ik de nootjes meteen gaan testen.

Gebruiksaanwijzing voor een schone was

Toen we het zakje openmaakten, zagen we een binnenzakje -overigens van plastic- met een paar handenvol wasnoten. Er zat ook een waszakje in het pak en een heel duidelijke gebruiksaanwijzing, gewoon in duidelijk Nederlands. De belangrijkste aanwijzingen waren:

• Behandel vetvlekken voor met een vlekverwijderaar.
• Wasverzachter is niet nodig, de nootjes maken de was zelf al zacht.
• De nootjes moeten in een apart zakje gedaan worden, het gaat om de stof die de schil afscheidt. Mochten de schil zelf in aanraking komen met je kleren, dan geeft die bruine vlekken, vandaar het zakje.
• De nootjes geven een frisse geur aan de was, maar je kunt als je dat wilt wat etherische olie toevoegen.
• De wasnootjes zijn geschikt voor alle soorten was en voor alle temperaturen.
• Zet de wasmachine meteen aan en leeg hem ook meteen na afloop van het programma.
• Laat de nootjes na gebruik drogen, je kunt ze vaker gebruiken, afhankelijk van de temperatuur waarop je wast.
• De nootjes kunnen bij het GFT-afval of op de composthoop. Je kunt ze ook gewoon in de tuin gooien.

Hup! De machine in met die wasnoten!

Deze aanwijzingen hebben we strikt opgevolgd. De was in de machine, vier nootjes pakken en die in het waszakje doen, en vervolgens het koordje daarvan aantrekken. Ik was bang dat het los zou gaan in de was en heb twee knopen in het koordje gelegd, maar dat bleek echt niet nodig te zijn. Zakje en koordje zijn stevig en mooi stug, dus dat gaat goed.

Vervolgens hebben we de nootjes op de was gelegd, de machine aangezet en hebben we hem zijn werk laten doen. Na een uurtje kwam er een frisse geur naar ons toedrijven: de was was klaar. Het moet gezegd: alles was mooi schoon en rook echt lekker.

We gaan door met de wasnootjes

Al met al zijn we erg tevreden met de wasnootjes. Wat ons aanspreekt is vooral dat het gaat om een natuurlijk product. Je maakt er geen chemisch afval mee, het water blijft schoon en wasverzachter hoef je niet meer te gebruiken.  Juist door het ontbreken van chemicaliën wordt ook je wasmachine minder belast. De geur is lekker fris en totaal niet overheersend, heel aangenaam. Een nadeel is dat het ietsje meer werk kost door het gebruik van het zakje en het drogen van de nootjes, en dat je moet opletten dat je de wasmachine meteen leegt.

Fair trade

Wasnootjes groeien niet in Nederland en daarom heb ik gevraagd of degenen die ze plukken wel eerlijk betaald worden voor hun werk. Dat bleek inderdaad zo te zijn.

Wij gaan dus door met de wasnootjes, we gebruiken ze naast ons zelfgemaakte wasmiddel en een gekocht wasmiddel. Soms is het één geschikter, soms het ander. We blijven daarmee ook proberen en experimenteren. Dus: wordt vervolgd!

Op de vrijeschool spelen kinderen met natuurlijke materialen, ze bewegen veel, ze gaan zo vaak mogelijk naar buiten. Maar waarom eigenlijk? Dat hangt samen met de prominente plaats die de zintuigen innemen binnen de antroposofie.

Twaalf zintuigen

Want onze zintuigen, wat zijn ze belangrijk. We ruiken, proeven, tasten, horen, en we zien. Alles wat we ervaren, ervaren we via en dankzij onze zintuigen. Binnen de antroposofie heeft Rudolf Steiner een uitgebreide zintuigleer ontwikkeld. Hij onderscheidt niet vijf, maar zelfs twaalf zintuigen en geeft ze ieder een grote betekenis mee als poorten van de ziel. De auteur van “De twaalf zintuigen”, huisarts en vrijeschoolarts Albert Soesman (1914-2007), heeft over de antroposofische zintuigleer vele cursussen en lezingen gegeven, die uiteindelijk in de vorm van dit boek zijn uitgegeven. Het is in de loop der jaren steeds herzien; ik heb de zesde druk uit 2014.

Inleiding in de antroposofie

“De twaalf zintuigen” gaat uitvoerig in op de zintuigleer. Het doet dat zelfs zo uitgebreid, dat het algemeen beschouwd wordt als een goede inleiding op de antroposofie. Lees je dit boek, dan leer je via het gedachtegoed over de zintuigen wat de antroposofie is, en dat is ook precies de opzet van de auteur. Droge kost? Nee, wel zware. Gelukkig was de auteur gezegend met een groot gevoel voor humor. Hij vraagt je bijvoorbeeld rustig om je eens voor te stellen dat je een naakte worm bent, om je daarna een perfecte en heel goed te begrijpen uitleg te geven van de tastzin. Echt!

Zes delen

Het boek bestaat uit zes delen, ontstaan uit de lezingen. Ik geef een overzicht van Soesmans uitleg, dat binnen de beknoptheid van een recensie nooit recht kan doen aan de rijkdom van de informatie:

1. Eerste lezing: De tastzin en de levenszin Soesman legt uit hoe de tastzin je bewust maakt van je lichamelijkheid en hoe de levenszin je informatie geeft over hoe het met je gaat.
2. Tweede lezing: De zelfbewegingszin en de evenwichtszin Dat je zelf kunt bewegen, met je lichaam maar ook in het grotere perspectief van je leven, daarbij helpt de zelfbewegingszin, zegt Soesman. De evenwichtszin maakt de staande houding mogelijk en is daarmee voorwaarde om te kunnen beseffen dat je bestaat.
3. Derde lezing: De reuk en de smaak De reuk brengt een moreel oordeel met zich mee, de smaak helpt om te bepalen of dat wat je toelaat goed voor je is.
4. Vierde lezing: De gezichtszin en de temperatuurzin Het oog, rechtstreeks ontstaan uit je hersenen, brengt je in contact met de ziel van de wereld, maar ook met je eigen ziel. De temperatuurzin geeft de gewaarwording van deelname aan de wereld, of juist van uitsluiting.
5. Vijfde lezing: Het gehoor Via de embryonale ontwikkeling van de mens legt Soesman uit hoe je gehoor het mogelijk maakt dat je kunst kunt scheppen.
6. Zesde lezing: De spraakzin, de voorstellingszin en de ik-zin  Met de taal brengen we, zegt de zintuigleer, de scheppingskrachten op aarde, de voorstellingszin hebben we nodig om onze ideeën in de wereld te brengen. De ik-zin houdt in dat je jezelf, maar ook de ander, als individu kunt beleven. Daardoor is ontmoeting mogelijk, en ook dat je waarachtigheid en onwaarachtigheid van elkaar kunt onderscheiden. Esoterie speelt een grote rol in dit hoofdstuk; de zintuigleer gaat ervan uit dat de mens deze zintuigen heeft en kan gebruiken door de werking van kosmische wezens zoals aartsengelen.

Na het laatste deel volgen nog een slotbeschouwing, een nawoord en een aantal schema’s die onder andere duidelijk  weergeven hoe de zintuigen gegroepeerd zijn binnen de antroposofische zintuigleer en hoe elk zintuig met een sterrenbeeld verbonden is. In de slotbeschouwing blijkt dat het in de antroposofische zintuigleer draait om de verbinding van de mens met de kosmos, en dat die verbinding een religieuze is.

Mijn eigen mening over “De twaalf zintuigen”

Al lezend verviel ik van de ene verbazing in de andere. De antroposofische visie op de zintuigen is namelijk vaak verrassend en origineel. Ik had bijvoorbeeld gedacht dat de tastzin het zintuig van de verbinding is, maar niets is minder waar: het is juist door de tastzin dat je kunt ervaren dat je van anderen afgescheiden bent, legt Soesman uit. Ik had me ook vaak bedacht dat je best kunt voelen hoe het met je gaat, maar dat we geen naam hebben voor die gewaarwording. En nu blijkt dat Steiner hier wel degelijk een benaming voor heeft gevonden: hij noemt dit de levenszin. En zo zijn er nog vele andere voorbeelden. Altijd interessant om te lezen en te overdenken.

Tip: neem de tijd voor het lezen en overdenken

Door de uitvoerige informatie en de voor mij nieuwe invalshoek vond ik het boek niet heel gemakkelijk te verteren.  Dat is jammer, want ik kreeg de neiging om het dan maar weg te leggen. Toch vond ik dat zonde, en ben ik doorgegaan. Ik heb gemerkt dat het belangrijk is om er de tijd voor te nemen en ook om na te denken over wat je leest. Liever een paar bladzijden lezen en er dan over nadenken, dan een heel deel achter elkaar uitlezen en achteraf niet meer precies weten wat er ook alweer gezegd werd. Het mooie is vooral dat het boek, ook al kun je net als ik misschien niet in alles meegaan, toch steeds tot denken aanzet. Het boek is een prima uitleg van de antroposofische zintuigleer.

Microkosmos en macrokosmos

De laatste hoofdstukken zijn in wezen godsdienstig. Dat komt, legt Soesman uit, omdat alles in feite draait om het verbinden van de microkosmos (de mens) met de macrokosmos en dat is een religieuze verbinding.  Ben je spiritueel ingesteld, zoals ik, dan voel je je daardoor zeker aangesproken. Zeker ook omdat het gaat om het echt aanwezig zijn in de wereld, en dat is in onze drukke tijden met al onze afleiding en verdoving een belangrijk aandachtspunt. Het boek heeft me geholpen om bewuster te worden, ook al kan ik echt niet overal in meegaan.

Mooi eindeffect

Het grote cadeau van “De twaalf zintuigen” zat voor mij in het einde. De laatste alinea’s brengen de voorgaande delen met elkaar in verband, en ineens vallen alle puzzelstukjes op hun plaats. Je gaat begrijpen vanuit welk idee de zintuigen zijn benoemd en met elkaar in verband gebracht, welke rol ze ieder voor zich spelen binnen het grote geheel, of mooier gezegd: welke dans ze samen uitvoeren. Een prachtig effect, en het maakt dat ik meteen zin heb om “De twaalf zintuigen” nog eens te gaan lezen!

De twaalf zintuigen, leraren van de mensheid
Albert Soesman

Zesde druk, 2014, Uitgeverij Christofoor, Zeist
ISBN 9789060384244
Prijs € 22,50

Op de vrijeschool komt hij elk jaar weer terug: de bloemenkrans voor Sint-Jan. Van de ouders wordt verwacht dat zij er eentje maken voor hun kind. Hoe wij zelf een gevlochten bloemenkrans maken? Dat laten wij hier zien.

Wij maken onze bloemenkrans helemaal natuurlijk, dus zonder hulpmiddel als binddraad of touw. Als basis gebruiken Naomi en ik maagdenpalm uit onze eigen tuin, want die plant heeft heel lange en soepele stengels met mooie, niet al te grote blaadjes eraan.

Wat heb je nodig?

Je hebt niet veel nodig. Veldbloemen of bloemen uit de tuin, zoveel als er passen in een gewone maat vaas. En zes stengels van de grote maagdenpalm, in hun geheel. Deze stengels zijn al gauw 80 tot 100 centimeter lang, en dat is prima. Je maakt van de zes stengels eerst een vlecht en dan een hoofdband, en als die klaar is, steek je er de bloemen in.  Het is niet moeilijk en hoe vaker je het hebt gedaan, hoe sneller en leuker het is.

Vlecht de bloemenkrans

Stap 1: Leg de zes stengels in drie strengen op een (tuin)tafel, dus twee aan twee.

Stap 2: Leg de bovenkant van alle stengels tegen elkaar aan. Kies nu een dunne, maar sterke stengel uit en leg daarvan het bovenste stukje om alle stengels heen, en leg er een knoop in. Dit is het begin van je vlecht.

Stap 3: Begin nu vanaf de knoop met het maken van de vlecht.

Stap 4: Is de vlecht klaar? Leg dan weer een knoop op dezelfde manier als je bovenaan gedaan hebt. Knip de uiteinden netjes bij.

Meet nu de hoofdomtrek van je kind. De krans moet ietsje krapper zijn dan dat, anders valt hij strakjes over de ogen van je kind heen.

Stap 5: Maak nu op de juiste maat een grote lus van je vlecht, kruis de uiteinden. Je hebt nu een cirkel met twee lange, loshangende uiteinden.  Sla nu beide uiteinden één voor één een aantal malen om de krans heen en werk ze af door ze aan het eind netjes in een lus van de vlecht te stoppen. De krans wordt hier mooi dik van. Lukt het niet? Smokkel dan een beetje en knoop met een touwtje of ander bindmateriaal het losse uiteinde aan de krans vast.

Stap 6: Nu hoef je alleen nog de losse bloemen één voor één in de lussen van de vlecht te doen. Zorg dat de bloemstengels zo’n 10 centimeter lang zijn. Steek telkens een bloemstengel van buiten naar binnen door een vlechtlus van de krans en trek goed aan tot de bloem dicht tegen de vlecht aanzit.

Stap 7: Steek dan de stengel van de bloem om een maagdenpalmstengel heen van binnen naar buiten en knip het overschot af. Zo zit de bloem goed vast en prikt de punt niet in het hoofd van je kind.

Herhaal dit met alle bloemen die je wilt gebruiken. Je kunt een regelmatige krans maken of een onregelmatige, veel of weinig bloemen gebruiken, één of meer kleuren nemen. Alles is goed, want een bloemenkrans is altijd mooi!

Onze tips: Neem ruim de tijd voor dit werkje. Pluk bloemen die dikke, stevige bloembladeren hebben (geen grote dunne dus, die houden niet zo lang). Maak de krans ruim van tevoren en leg hem eventueel voor de nacht op een natte theedoek in een diep bord in de koelkast.

En nu…aan de slag!

Deze zomer wilden we er lekker op uit in eigen land. We houden van uitjes in de natuur, culturele uitjes en uitjes die ons verrassen. We besloten dichtbij huis te zoeken naar zulke uitjes, en vonden informatie over het Blotevoetenpad in Twello, vlak onder Deventer.

Ik loop in huis eigenlijk altijd op blote voeten, (tot ver in de herfst, soms ook in de winter) en als het weer het toelaat soms ook buiten als ik ga wandelen. Ik vind het heerlijk. Je maakt veel beter contact met de aarde op blote voeten dan met schoenen aan. Ik kon dus niet wachten om naar Twello te gaan!

Hof van Twello

Het Blotevoetenpad is onderdeel van de Hof van Twello, een soort uitgebreide kwekerij die bestaat uit een landwinkel met duurzaam en (gedeeltelijk) biologisch-dynamisch geteelde producten, een brasserie, een mini-camping met yurt en pipowagen en elf bijbehorende tuinen. Om die tuinen ging het ons:  daar loopt het Blotevoetenpad doorheen.

Dwars door de tuinen

Aan het begin van het pad is een grote speelweide waar je je schoenen kunt stallen in een kast, en dan ga je een hek door. Daarna loop je door over het smalle pad, waarlangs wegwijzers staan met duidelijke pijlen. Je begint bij de pomologische tuin, vol diverse appelbomen.  Er zijn onder andere ook een middeleeuwse tuin, een yogaweide, een Romeinse tuin, en een rauwe tuin. Je loopt afwisselend dwars door de tuinen en over het pad. Het geheel is zo opgezet dat je geen totaaloverzicht hebt, wat de wandeling verrassend maakt. Je wordt erg nieuwsgierig naar wat er nog komt.  Overigens krijg je wel een folder mee waar de volgorde van de tuinen duidelijk op staat, zodat je wel enigszins kunt inschatten hoe ver je bent.

Voeten: werk aan de winkel!

Onderweg zijn er allerlei verschillende sensaties waar je voeten aan blootgesteld worden, zoals modderpoelen (soms best diep!), kiezeltjes, boomwortels en keien. Het mooiste vond ik de uitgestrekte wei met modder, kleine beekjes en bloemen, waar je doorheen kon door afwisselend door de modder te ploegen en over boomstammen te klauteren.

Gezond moe

Al met al waren we zeker twee uur bezig met het pad. Onderweg hebben we gepicknickt op een bankje, en we hebben steeds ruim de tijd genomen om de diverse plantenbedden te bekijken. Leuk was het dat we onze voeten konden afspoelen bij een ouderwetse pomp. Na afloop waren we gezond moe, en hebben we nog genoten van een stukje wortelwalnotentaart (zonder suiker) en een smoothie van de verbouwde producten op het terras van de brasserie. Na een paar plantjes voor in de tuin gekocht te hebben bij de landwinkel, gingen we voldaan en vrolijk weer naar huis. Met het plan om elk jaar minstens een keer terug te komen.

Evaluatie

Voor het Blotevoetenpad betaal je zes euro per persoon, kinderen vanaf vier jaar betalen drie euro vijftig. Deze prijs vonden wij het uitje zeker waard.

Vooral voor gezinnen met basisschoolkinderen

Het pad is vooral geschikt voor gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd. Als je gaat, neem dan zwemkleding mee, want er is een zwempoeltje  bij de speelweide, en bij één van de tuinen bovendien een modderkuil waar je met een glijbaan in kunt. Voor erg jonge kinderen is dit uitje minder geschikt; een buggy of kinderwagen kun je wel meenemen, maar door de modderkuilen zul je er erg mee moeten manoeuvreren, of je moet hem optillen. De kleintjes zelf zullen niet alles kunnen lopen. Gelukkig splitst het pad zich bij de moeilijkste stukken, zodat je die kunt overslaan. Overigens kun je je kindje natuurlijk prima in de draagdoek meenemen, dat heb ik ook gedaan.

Met schoenen lopen? Het kan!

Wil je iemand meenemen die niet zonder schoenen kan lopen, dan is dat gewoon mogelijk. Maar trek dan wel oude schoenen aan die tegen een stootje kunnen en die vies mogen worden.

Vuile voeten na afloop? Geen probleem.

Je kunt je schoenen prima kwijt in een schoenenkast. Daar vlak in de buurt vind je ook een pomp om je voeten af te spoelen voor als je weer terug bent. Handdoeken liggen in principe ook klaar, maar toen wij het pad gelopen hadden, waren die allemaal gebruikt. Gelukkig hadden we er zelf eentje meegenomen.

Bewegwijzering en informatie

De bewegwijzering is over het algemeen prima in orde. Alleen het labyrint en de prehistorische tuin hebben wij niet kunnen vinden; daar hebben we ook niet veel moeite voor gedaan (soms moet je net even iets verder kijken dan je neus lang is). Het is een leuk extraatje dat je bij een duurzame, verantwoorde kwekerij te gast bent. Er is veel informatie over een verantwoorde manier van landbouw en over de initiatieven waar Hof van Twello bij betrokken is.

Landwinkel en brasserie

In de uitgebreide landwinkel worden de gekweekte producten verkocht maar ook voorverpakte zaken als zaden, broodbeleg en dergelijke. En ook gewassen die je zelf verder kunt opkweken, of kant-en-klaar in je tuin kunt zetten.

De brasserie verkoopt voortreffelijke etenswaren van eigen kweek. Als je het Blotevoetenpad hebt gelopen, krijg je daar een korting, maar let op: deze geldt per dag voor steeds andere consumpties.

Nu zijn we wel benieuwd. Kenden jullie Hof van Twello al? Zijn jullie er geweest? En wat vond je ervan?

Seizoenstafels: de herfst is een ideale start

De klas en de school hebben een prachtige plek waar je niet omheen kunt: de seizoenstafel. Sfeervolle, zachte, vilten poppetjes, bloempjes, stenen, ze geven een geweldige reflectie van de wereld boven, op en in de aarde. Als nieuwe vrijeschoolouder denk je misschien: mooi, maar zo’n prachtig plekje kan ik thuis niet maken.

Maar daar vergis je je in: iedereen kan zelf een mooie seizoenstafel inrichten. Mijn blogs helpen je op weg. We gaan door alle seizoenen en vieringen heen, low-budget en vooral gericht op de beleving van jezelf en je kind(eren).

Zo buiten, zo binnen

Geen enkel seizoen is beter geschikt om te starten met een seizoenstafel dan de herfst. De invulling komt je -letterlijk- aanwaaien. Eerst eens kijken wat een seizoenstafel is kan geen kwaad. Simpel gezegd is een seizoenstafel niets anders dan het binnenhalen van de natuur. De tafel wil een weerspiegeling zijn van wat er buiten gebeurt. In essentie wordt de tafel opgezet voor kinderen, maar dat wil niet zeggen dat het niet voor iedereen een fijne plek kan zijn! Maar..hoe start je?

Samen met je kind aan de slag

Het eerste probleem dient zich snel aan: op school zijn de seizoenstafels erg mooi! Daar kan je nooit tegenop concurreren. Nou, dat hoeft ook niet. Voor een kind is het al geweldig dat je, net als op school, een stuk herkenbaarheid creëert. En bovendien: thuis kan je kind ook nog zelf een bijdrage leveren. Zeker in de herfst doet je kind niks liever dan schatten van de natuur naar binnen dragen. Kwantiteit is daarom echt het probleem niet. Kwaliteit en esthetiek misschien wel.

Inspiratie op internet

Laat je daardoor vooral niet afschrikken. Inspiratie voor seizoenstafels vinden is niet moeilijk. Even googlen en je hebt genoeg hits; er is zelfs een startpagina voor dit onderwerp. Je kunt samen kijken wat je aanspreekt en dan meteen aan de slag gaan. Je zult zien dat de seizoenstafel je gezin echt kan verbinden, en dat het werken eraan ontspant.

De samenstelling: ondergrond, basis, vulling

Een seizoenstafel hoeft niet letterlijk een tafel te zijn. Bij mij doet een kleine vensterbank dienst als seizoenstafel en het is geweldig. Maar een krukje of bijzettafeltje, of een -laag- kastje is ook prima. Je begint met een kleed als basis. Bij de herfst horen bruine, oranje, gele tinten. Het hoeft niet veel te kosten; even naar de kringloopwinkel en voor een paar euro ben je klaar. Dan de vulling. Je kinderen komen aan met eikels, kastanjes, appels, pompoenen. Zoek er een tak of een stuk schors bij. Schik alles samen op je ondergrond, wissel grote en kleine voorwerpen af. Begin vooral klein, less is more. Je kinderen komen vanzelf met aanvullingen. Een beetje herschikken zo af en toe en je bent weer up-to-date.

Hebben jullie al een herfst-seizoenstafel? En vinden jullie het ook zo leuk om daaraan te werken?

Als we op vakantie zijn in Beieren, vallen mij altijd de prachtige meibomen op. Elk dorp, hoe klein ook, heeft er wel een. En wat zijn ze prachtig versierd, met linten en plaatjes, en met motieven op de paal zelf. Wist je dat de meiboom een rol speelt in sommige antroposofische vieringen? Meer over dit mooie en heel oude gebruik in de tijd rond Pinksteren vind je in mijn blog van vandaag.

Vruchtbaarheidsrite

Bij de meiboom gaat het oorspronkelijk om een vruchtbaarheidsrite. De mensen huldigden de natuur, en men geloofde dat het planten van een meiboom zorgde voor vruchtbaarheid van vee, akkers en van de mens zelf.

Spirituele betekenis

De prachtige spirituele betekenis van de meiboom schuilt in de linten. Deze symboliseren de individuele mensenzielen. Alle linten zijn verbonden met elkaar en met het hogere, het “centrale”. De meiboom vertelt ons dat we altijd met elkaar kunnen verbinden.

Hoe ziet de meiboom eruit?

Een meiboom kan een echte boomstam zijn, bijvoorbeeld van een conifeer, es, spar of den, of een paal. De boom wordt mooi versierd, dat kan op vele manieren en verschilt sterk per land en streek. Je kunt denken aan vlaggen, strikken, kronen, bladeren, wol, papier, slingers. En ook aan bloemen en planten. Een krans, of een zonnewiel, hangt ook wel aan de meiboom. Erg mooi zijn de lange linten die vanuit de top loshangend naar beneden lopen en tijdens de meidansen gebruikt worden.

Rituelen van de meiboom

Het “planten” van de meiboom gebeurde niet overal op dezelfde dag. De vroegste data zijn 30 april en 1 mei. Andere data zijn Pinksteren of zelfs pas eind juni, op het Midzomerfeest, dat op 21 juni valt, maar vroeger werd gevierd op 24 juni. Het vervoeren van de meiboom naar de plek waar hij kwam te staan was, en is in sommige streken nog steeds, al een belangrijk ritueel. De boom werd op de meiwagen gelegd en in optocht vervoerd. Soms ging een muziekkorps mee en bliezen de mensen op zelfgemaakte meifluitjes, of andere blaasinstrumenten. Met het fluiten wilde men de boze geesten verjagen die het meifeest konden verstoren. Tijdens het meifeest zelf danst men rond de meiboom. Andere gebruiken kunnen zijn: het kiezen van de meikoningin door het gooien van de meikrans en paalklimmen.

De meidans

Rondom de meiboom dansen de mensen in reidansen, vaak in klederdracht. Daarbij houdt elke danser één van de lange linten vast, die samenkomen aan de top van de meiboom. Tijdens de dans vormden de linten allerlei patronen, worden vervlochten en ook weer (deels) ontvlochten. Een prachtig voorbeeld hiervan geeft de vrijeschool Ede:

Koning Winter, wie is hij eigenlijk en waar komt hij vandaan?  Daar kwam ik achter toen ik mij  een paar jaar geleden rond 6 januari afvroeg: wat doe ik met mijn seizoenstafel nu alle figuren die bij kerst horen, weer ingepakt zijn? Voor lentefiguren is het immers nog veel te vroeg.

Het antwoord op die vraag bleek te zijn: Geef een mooie plek aan Koning Winter.

Olles Skitocht

Koning Winter is gemakkelijk te vinden in één van de prachtige prentenboeken van Elsa Beskow: Olles Skitocht. In dit boekje lezen we hoe de avontuurlijke kleine Olle er in de winter op zijn ski’s op uittrekt en in het besneeuwde bos kennismaakt met Oom Rijp en Vrouwtje Dooi. Vrouwtje Dooi wordt door Oom Rijp vakkundig weggejaagd- de winter duurt nog lang en sneeuw en ijs mogen nog niet verdwijnen-, waarna Olle het kasteel van Koning Winter bereikt en er mag binnengaan. Koning Winter blijkt een grote, streng uitziende figuur te zijn met een lange witte baard. Hij draagt een witte mantel en een donker gewaad. Ondanks zijn imponerende uiterlijk is Koning Winter erg aardig voor Olle. Het jongetje krijgt complimenten en mag rondkijken in het slot. En als hij later weer thuis is, laat Koning Winter de winter nog heel erg lang duren, zodat Olle goed gebruik kan maken van zijn ski’s en zijn nieuwe schaatsen. Gelukkig wordt Vrouwtje Dooi aan het einde van dit lieve verhaaltje in ere hersteld: Olle komt erachter dat zij het is die de komst van de Lentefee mogelijk maakt.

Koning Winter in Rusland

Bij ons in Nederland komen we Koning Winter buiten dit verhaaltje om niet zoveel tegen. Hooguit gebruiken we zijn naam als aanduiding voor de wintertijd: “Koning Winter zorgde voor een lange avondspits vandaag”, kunnen we zeggen. Of: “Koning Winter kwam onverwacht nog eens terug.” In de slavische landen, bijvoorbeeld in Rusland, is dit wel anders. Daar kent men Koning Winter heel goed. Andere namen zijn: Vadertje Winter of Vadertje Vorst. Grootvadertje tegen hem zeggen mag ook.  De Russische Koning Winter draagt een magische staf waarmee hij alles wat hij aanraakt, kan bevriezen. Hij woont  ver van de bewoonde wereld in de taiga, en is erg met de natuur verbonden. Deze vrijgevige figuur heeft een kleindochtertje dat Snegoerotsjka (Sneeuwvlokje) heet. Samen brengen opa en kleindochter op 31 december cadeautjes rond, net als onze Sint-Nicolaas dat doet op 5 december en de Kerstman met Kerst. Ze reizen in een trojka rond en deze Russische slee wordt getrokken door drie schimmels, of door rendieren.

Hoe ziet Koning Winter eruit?

De Koning Winter zoals je die veel tegenkomt op de seizoenstafel, is meestal gekleed in wit met lichtblauw. En hij heeft, vanzelfsprekend, een lange witte baard. Uiteraard is een Koning Winter voor de seizoenstafel vaak van vilt gemaakt. Een erg mooie heb ik  gezien bij Wolwezens van Natalie Emmens. Hij staat op het plaatje boven aan dit blog. Het is leuk om een ondergrond te kiezen die lijkt op sneeuw, en daar dan een paar spelende kinderen met een slee op te zetten. Maar je kunt natuurlijk ook kiezen voor Vrouwtje Dooi (daar geven onze winters wel aanleiding toe…) en/of voor dennenboompjes, of kristallen.

Mijn eigen Koning Winter

Zelf heb ik inmiddels winterfiguurtjes van aardewerk; een kerstman in een witte mantel en een poppenhuisfiguurtje die ik  allebei een poos geleden van mijn moeder heb gekregen en die ik zie als Grootvadertje Vorst en zijn kleindochtertje Sneeuwvlokje. Of eigenlijk heeft mijn Sneeuwvlokje ook nog een tweelingzusje- dat vind ik gezellig. Toen ik vorig jaar een klein, precies bijpassend arresleetje vond bij de kringloop, was mijn setje compleet en mijn inspiratie geprikkeld: dat arresleetje moet natuurlijk wèl met volksmotiefjes beschilderd worden!  En zou er eigenlijk nog een rendier bij moeten? Of niet? Zo blijf ik bezig met bedenken en uitproberen, en ik hoop: jullie ook!

Graag vertel ik jullie over een oude traditie die voor mij erg waardevol is, het is de traditie van het wichtelmannetje.

Wie is het wichtelmannetje?

Het wichtelmannetje, ook wel tomte genoemd, is een wezen uit de oorspronkelijke Scandinavische folklore. We kunnen het wichtelmannetje zien als een soort kleine huisgeest, een kabouter die je nauwelijks ziet of hoort. Het wichtelmannetje wordt vaak afgebeeld als een klein mannetje met een muts en een hele lange grijze baard.

Het wichtelmannetje is een goedaardige huisgeest, die staat voor naastenliefde, warmte en gezelligheid. Het is in de Scandinavische landen traditie om op Sint Maartensdag (11 november) lootjes te trekken, zoals wij dat wel doen met Sint-Nicolaas. Op elk lootje staat een naam van een van de gezinsleden. Voor degene die jij hebt getrokken ga je de komende tijd stiekem wichtelen, alsof je zelf een klein wichtelmannetje bent.

Wat is wichtelen?

Wichtelen bestaat uit verschillende dingen. Met name kunnen we denken aan het opknappen van kleine klusjes in en om het huis, zoals een paar boodschappen, het bed opmaken of afhalen of de was ophangen en de planten water geven. Ook is wichtelen het geven van kleine attenties, kleine cadeautjes, verstopt onder iemands kussen of in een schoen of sok. Zelfgemaakte cadeautjes zijn natuurlijk helemaal leuk, maar dat hoeft niet. Wichtelen kan ook heel goed in de klas op school. Pas met kerstmis vertel je voor wie jij het wichtelmannetje was.

Deze traditie is heel leuk om te doen, het brengt mensen dichter bij elkaar en het verrassingselement is ontzettend grappig en zal geheid voor blije gezichten en een goed humeur zorgen. Iets wat we wel kunnen gebruiken in de donkere tijd tussen Sint Maarten en Kerst.

Zonder lootjes kan het ook

Er is ook nog een andere manier om te wichtelen, zonder lootjes. Hiervoor gebruik je een zelfgemaakt wichtelmannetje, gemaakt van vilt en kastanjes bijvoorbeeld. Dit wichtelmannetje kun je achterlaten op de plek waar je gewichteld hebt, zoals op een stapel pas gevouwen wasgoed. Degene die het wichtelmannetje vindt, mag dan wichtelen voor iemand anders, en laat daar het wichtelmannetje weer achter, en zo ga je door. Deze manier is wat anoniemer en verrassender dan de andere.

Jaarfeesten en de Vrije School: die horen bij elkaar.  Maar welke feesten worden er nu eigenlijk allemaal gevierd, en wát vieren we dan precies? 

De grote jaarfeesten

De grote jaarfeesten, die elke Vrije School viert, zijn verbonden met de vier seizoenen: Pasen met de lente, Sint Jan met de zomer, het Michaelsfeest met de herfst en Kerstmis met de winter. Daarnaast zijn er nog een aantal jaarfeesten die daartussen of in combinatie met de grote jaarfeesten gevierd worden. Niet elke Vrije School viert alle jaarfeesten.

Informatie over de jaarfeesten is niet altijd even gemakkelijk te vinden en vaak incompleet of tegenstrijdig. Wel altijd heel leerzaam. Ik heb vele bronnen gebruikt, van boeken tot algemene websites en websites van Vrije Scholen. De onderstaande lijst is zo overzichtelijk mogelijk. Ik geef telkens de naam en datum van het feest, en daaronder de belangrijkste betekenis.  Over elk feest afzonderlijk zullen Naomi en ik nog meer blogs schrijven, zodat je ook daar kunt kijken voor informatie en tips, voor bijvoorbeeld de seizoenstafel, recepten, verhalen en spelletjes.

Alle jaarfeesten op een rijtje

Bij mijn opsomming volg ik het schooljaar. We beginnen dus in september, in de herfst:

Het Michaelsfeest: 29 september

Michael wordt gezien als brenger van de zonnekracht. Hij zorgt voor sterke gewassen en voor een goede oogst. Voor de mens is hij de helpende hand in strenge winters, hij geeft kracht om door de winter te komen. Maar er is meer: Het Michaelsfeest is het feest van de engel die een draak verslaat. Michael spoort ons aan om onze kracht te gebruiken: We kunnen het kwaad in onszelf en om ons heen leren herkennen, en het bestrijden. Het Michaelsfeest is dus ook het feest van de moed.

Sint Maarten: 11 november

Sint Maarten was een ridder, die de helft van zijn warme mantel aan een bedelaar gaf. Hij is door deze daad van menslievendheid het symbool geworden van offerbereidheid en goedheid. Je hart wordt aangesproken als je Sint Maarten viert. Maar ook is Sint Maarten een lichtfeest, dat Kerstmis voorbereidt. De kinderen die op 11 november met hun lantarens van uitgeholde knollen langs de deuren gaan, combineren de beide aspecten van dit feest.

Advent: vanaf de vierde zondag voor Kerstmis

De tijd voor Kerst heet de adventstijd; de adventstijd begint vier zondagen voor dat grote feest, en elke zondag wordt er een kaarsje aangestoken van de adventskrans. Deze tijd is de tijd van de verwachting. We leven naar Kerstmis toe en stellen ons open voor dat, wat er uit de hemel naar ons toekomt. Een wat diepere betekenis is dat het licht van de natuur, het uiterlijke licht, in deze tijd afneemt en heel zwak wordt. Je wordt daardoor teruggeworpen op je eigen, innerlijke licht. Het mooiste symbool hiervoor is het Christuskind, dat vanaf zijn geboorte in ons mag gaan groeien.

Sint Nicolaas: 5 december

Sint Nicolaas, bij ons gevierd op 5 december (de eigenlijke datum is 6 december) herinnert aan de bisschop van Myra, die vele goede daden deed. De diepere betekenis van dit feest is niet eenduidig. Sint Nicolaas kan een wegbereider zijn voor het Christuskind, maar wordt ook gezien als heelmaker: iemand die ons leert hoe we één worden met het kind in onszelf. Daarnaast wordt dit feest simpelweg gevierd op de manier die we allemaal kennen: dan is het het feest van geven en ontvangen.

Sint Lucia: 13 december

Sint Lucia was een martelares die het licht uit haar ogen aan haar verloofde (of haar blinde broertje) schonk. Zij is dus een brengster van licht, evenals Sint Maarten.

Kerstmis: 24, 25 en 26 december

Het feest van Kerst vieren we op het moment van de winterzonnewende. De zon is over haar diepste punt heen; vanaf nu wordt het weer lichter. De geboorte van het Christuskind in de kerstnacht verbeeldt het goddelijke licht, dat op aarde komt.

Driekoningen: 6 januari

Op 6 januari herdenken we dat er drie koningen, of wijzen, uit het Oosten het Christuskind kwamen aanbidden. Zij gaven het Kind goud, wierook en mirre. Deze gaven kun je ook symbolisch zien. Goud staat dan voor inzicht in de goddelijke en geestelijke wereld, wierook voor offerbereidheid en deugd en mirre voor de verbinding van de ziel met het eeuwige, onsterfelijke.

Maria Lichtmis: 2 februari

Maria Lichtmis is het laatste van de lichtfeesten en het feest van het steeds sterker wordende daglicht. Het idee achter dit feest is, dat Moeder Aarde het nieuw geschapen licht opdraagt aan de schepping.

Carnaval: zeven weken voor Pasen

Carnaval was van oudsher een uitbundig feest dat aan de sobere vastentijd voorafging. Op de Vrije School is het een groots verkleedfeest.

Palmpasen valt een week voor Pasen, en tijdens dit feest maken de kinderen palmpasenstokken. De oorsprong daarvan is voorchristelijk, maar het gebruiken van takken herinnert aan de intocht van Jezus in Jeruzalem.

Pasen: de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente

Pasen is het feest van de opstanding van Christus uit de dood en van het ontluiken van de natuur. Er is verwachting, hoop, ontwikkeling, groei. Kleine kinderen vieren dit feest het beste in aansluiting aan het nieuwe leven in de natuur, oudere kinderen kunnen zich al bezighouden met de betekenis van de opstanding.

Pinksteren: vijftig dagen na Pasen

Pinksteren sluit aan bij Pasen. De bloei van de natuur is een belangrijk element, maar ook de christelijke gebeurtenis van het uitstorten van de Heilige Geest (de mensen raken bezield door het goddelijke) speelt een rol. Christelijke en voorchristelijke elementen zijn sterk met elkaar vermengd geraakt; het is een heel blij feest geworden met kleur, muziek en bloemen.

Sint Jan: 24 juni

Sint Jan is het laatste jaarfeest voor de grote vakantie, het valt samen met de zomerzonnewende, vanaf nu worden de dagen weer korter. Sint Jan is de feestdag van Johannes de Doper. Johannes de Doper was een half jaar ouder dan Jezus Christus; hij doopte de mensen in de Jordaan om hen te reinigen van hun zonden. Hij riep op tot bezinning. Op de Vrije School is Sint Jan een heel uitbundig, blij feest. De natuur schenkt overvloed. De kinderen dragen een bloemenkrans en gaan picknicken, en soms springen ze over het Sint Jansvuur.

Een vraag aan jou

Tijdens mijn zoektocht naar informatie kwam ik erachter dat de visie op de diverse jaarfeesten per school erg kan verschillen. Nu en ik wel erg benieuwd hoe de school van jouw kind(eren) het doet. En hoe jij dat ervaart!

Voor dit stuk heb ik geput uit “Leven met het jaar” van Christiane Kutik e.a., Christofoor 1988, de Bijbel, en de volgende websites: Vrije Opvoeding, Antrovista, Vrije School De Strijene, Vrije School De Kleine Prins.

Een palmpasenstok is een leuk en vrij gemakkelijk te maken attribuut voor de viering van Palmpasen. Naomi en haar broer maakten er vroeger ook altijd eentje, en ik herinner me nog het plezier van het maken van de stok, het rondparaderen ermee en natuurlijk: het opeten van de versiering!

Hoe maak je een palmpasenstok:

Stap 1: Het kruis en de basisversiering.

Dit is om te beginnen een klusje voor handige vaders en moeders. Neem twee houten latjes van 50 en 65 cm en spijker het korte latje op het lange. Sla aan de voor- en achterkant elk twee korte spijkertjes in; zorg dat ze niet uitsteken aan de andere kant.

Nu kunnen de kinderen (onder toezicht) aan het werk: Knip een brede reep van zo’n 8 cm af van een rol crépepapier. Zet het uiteinde van de reep vast aan de onderkant van de lange stok. Het beste gaat dit met een meubelnietje, maar een spijkertje of punaise kun je ook gebruiken. Wikkel dan het crèpepapier van onder naar boven om het kruis, ga weer terug naar het punt waar de latjes elkaar kruisen en omwikkel ook het korte latje. Zet het crèpepapier weer vast en knip het zonodig af. Je hebt nu een mooi groen kruis.

Stap 2: Uitbreiden van de basisversiering

Als je wilt, kun je nu de basisversiering nog wat uitbreiden. Maar deze stap kun je ook overslaan en meteen doorgaan met stap 3.

Knip een tweede reep crèpepapier af met een andere kleur, zorg dat deze reep smaller is dan de eerste. Zet hem dan in het midden van het kruis vast en wikkel de reep één voor één om alle vier uitsteeksels van het kruis. Telkens ga je eerst naar het uiteinde en dan weer terug, op zo’n manier dat de reep zichzelf steeds kruist. Tip: in plaats van crèpepapier kun je ook raffia nemen, reepjes stof, band of kant.

Stap 3: Slingers en strikken

Het kruis is klaar, nu ga je er een echte palmpasenstok van maken. Rijg aan een dun touwtje rozijnen, en aan een ander touwtje gedroogde abrikozen. Natuurlijk kun je ook ander gedroogd fruit gebruiken. Bind dan de touwtjes aan de dwarslat van links naar rechts.

Knip dan twee smalle stroken van crèpepapier in een kleur die je nog niet eerder hebt gebruikt. Maak er twee mooie strikken mee aan elk uiteinde van de dwarslat.

Stap 4: Het broodhaantje

Een broodhaantje kun je bij ons in de week voor Palmpasen bij de supermarkt kopen, maar er zelf eentje bakken is natuurlijk wel zo leuk. Maak hiervoor brooddeeg; per haantje heb je 100 gram meel nodig. Vorm het deeg als een broodje (zie eerste foto). Buig dan de twee uiteinden van het broodje naar boven (zie tweede foto). Maak vervolgens een puntje aan beide uiteinden (derde foto) en vorm tenslotte de kop en de staart. De kop krijgt nog een rozijnenoogje (vierde foto).

Tips voor de palmpasenstok

Je palmpasenstok is nu klaar. Als herinnering aan de “echte”palmtak kun je nog wat groen uit de tuin toevoegen. Buxus is erg geschikt. Spijker of niet twee korte takjes op het punt waar de twee latjes elkaar kruisen.

Als versiering kun je niet alleen crèpepapier of stof gebruiken, maar natuurlijk ook (zelfgetekende) plaatjes. Of houten figuurtjes die te koop zijn om in paastakken hangen. Maak je elk jaar een palmpasenstok dan is het een idee om het basiskruis groen te verven en na gebruik op te bergen. Dan staat het klaar voor het volgende jaar.

Heb je geen tijd om een broodhaantje te bakken of heb je glutenallergie, dan kun je het haantje natuurlijk ook vervangen door een mooi haantje van papier.

Heb je al zin om aan de slag te gaan? Wij zijn benieuwd! En als je palmpasenstok klaar is, maak je dan een foto? Wij willen hem graag zien! Het beste zet je hem dan op onze facebookpagina.

Hebben jullie ook al zo’n zin om eieren te gaan verven? Lees dan hier onze tips voor het maken van een “achtergrondkleur” met natuurlijke stoffen.

Eieren: oeroud symbool voor vruchtbaarheid

Eieren verven en verstoppen is de traditie die bij Pasen hoort, ook in onze huidige tijd nog. Het verstoppen van de eieren is  een eeuwenoud gebruik, het stamt al uit de Germaanse tijd. Een ei symboliseert vruchtbaarheid en nieuw leven. Dat is niet toevallig, want als een kip in haar eigen natuurlijke ritme eieren legt dan doet ze dat niet elke dag, maar na de winter pas, in de lente. Bovendien laat ze het dan niet bij één ei en broedt ze een heel stel kuikens uit. Stop je een ei in de aarde, dan wordt die daar ook vruchtbaar van, was de gedachte, en dat is het idee waaruit ons verstoppen van de paaseieren is voortgekomen.

Eieren verven

Waar het gebruik om eieren te verven vandaan komt is niet zeker. Er zijn bronnen die zeggen dat het een oud voor-christelijk gebruik is, maar er zijn ook bronnen die beweren dat het pas in de 19e-eeuw is ontstaan. We weten het niet zeker. Wat we wel weten, is dat het een gezellige bezigheid is, die tot de verbeelding spreekt.

Natuurlijke kleurstoffen

Eieren kun je prima verven met natuurlijke kleurstoffen. Zo worden eieren bruin als we gele uienschillen gebruiken, geel als we kurkuma nemen, en blauwgrijs als we bosbessen gebruiken (en er zijn nog vele andere variaties te bedenken, probeer het vooral uit!)

Werkwijze

Het is niet moeilijk om eieren op deze manier te verven. Bedenk wel dat witte eieren makkelijker te verven zijn dan bruine eieren.

1. Neem een pan van RVS (of een -oude- pan die mee mag kleuren), een doos eieren, en de kleurstoffen van jouw keuze. Ik koos eerst voor gele uienschillen.
2. Doe de eieren die je eerst wilt kleuren in een pan, vul de pan met water zodat de eieren onder staan en zet hem op het vuur. Voeg twee eetlepels azijn toe. Azijn zorgt ervoor dat de kleur beter opgenomen wordt. Voeg dan de uienschillen toe, gebruik er zoveel als je maar hebt.
3. Doe het deksel op de pan en breng het water eerst aan de kook. Zet het vuur dan iets zachter, en laat het geheel 12 minuten koken.
4. Haal de eieren uit de pan en leg ze te drogen. Gooi het water weg.

Dit kun je weer opnieuw doen met nieuwe eieren en andere kleurstoffen. Je kunt ook experimenteren. Sommige planten en groenten geven veel meer kleur af dan je zou denken, andere veel minder! Erg leuk om samen met kinderen te doen. En zijn de eieren klaar? Dan kun je ze natuurlijk beschilderen met allerlei motieven en voorstellingen.

Ik loop hier met mijn lantaren en mijn lantaren met mij,
Daarboven stralen de sterren, beneden stralen wij,
Mijn licht is aan, ik loop vooraan, rabimmelrabammelrabom.
Mijn licht is uit, ik ga naar huis, rabimmelrabammelrabom!

Lampionnen en pompoenen

De kinderen die met hun lampion langs de deuren gaan, spelen daarmee de bedelaar uit de legende van Sint Maarten; zij vragen om een aalmoes. De lampion werd vroeger gemaakt van een suikerbiet of een koolraap, maar vandaag de dag gebruiken we meestal een pompoentje. Hoe je van een pompoen zelf een mooie Sint-Maartenlampion maakt, leggen we hier uit in vijf stappen.

Wat heb je nodig?

Je hebt nodig:

• Een oranje pompoentje. Let erop dat je er eentje kiest die rechtop blijft staan op een tafel, anders is straks het uithollen en versieren veel lastiger
• Een scherp mes
• Een lepel
• Een meloenbolletjesuitsteker
• Een dunne breinaald, of een dun fretboortje o.i.d.
• Binddraad of een sterk lint
• Een waxinelichtje
• Veel tijd. Reken op minstens twee uur in totaal

Stap 1: het deksel

Je begint met het uitsnijden van het deksel. Zet de pompoen op een tafel (denk erom dat je kunt uitschieten, dus gebruik een ondergrond die mag beschadigen of vies worden). Snijd dan in een zigzagpatroon in een cirkel om het steeltje van de pompoen heen. Onze tips hierbij:

1. Steek het mes diep in de pompoen, dan laat het deksel straks gemakkelijker los.
2. Vind je het lastig om dit figuurtje uit te snijden, teken dan eerst het patroontje op de pompoen en volg de lijntjes.
3. Via de opening die gaat ontstaan ga je straks de pompoen uithollen. Maak dus het deksel groot genoeg.

Ben je helemaal rond gegaan? Steek dan het mes in één van de uitgesneden lijntjes en til het deksel ermee omhoog. Doe dit met beleid, zodat pompoen en deksel niet beschadigen.

Stap 2: het uithollen

Keer het deksel om en schraap het mooi bij. Haal dan met een lepel de zaadjes uit de pompoen. Pak dan de meloenbolletjesuitsteker en schraap het vruchtvlees uit de wanden van de pompoen. De wanden mogen niet te dik blijven, maar ook niet te dun worden. Doe als je wilt de zaadjes in een kom, en het vruchtvlees in een andere. De zaadjes kun je schoonmaken, drogen en later zaaien, van het vruchtvlees kun je soep maken.

Stap 3: Het deksel gereedmaken

Neem nu weer het deksel en maak er één of twee kleine luchtgaatjes in. Pas dan het deksel op de pompoen- zit het goed? Mooi zo, dan kunnen we verder met stap 4.

Stap 4: De pompoen versieren

Zet de pompoen voor je op tafel. Je gaat nu rondom kleine sterretjes uitsnijden. Pak je scherpe mes en steek het dwars door de wand van de pompoen van buiten naar binnen. Maak een zigzagpatroon zoals je ook bij het deksel al deed, maar dan veel kleiner. Onze tip: pak het mes zo dicht mogelijk bij de punt vast, dan kun je het beste bijsturen.

Stap 5: Het hengsel

We zijn er bijna! Voor het hengsel maak je in de wand van de pompoen met de breinaald twee kleine gaatjes boven elkaar met minstens één centimeter tussenruimte. Zorg dat je zeker 4 centimeter onder de dekselopening blijft, anders scheuren de gaatjes uit. Maak vervolgens aan de tegenoverliggende kant van de pompoen twee dezelfde gaatjes. Meet een stuk binddraad af van zo’n 75 cm. Steek één van de uiteinden in het onderste kleine gaatje en haal het binnendoor weer naar buiten door het bovenste gaatje. Draai dan dit uiteinde een paar keer om de lange kant van het binddraad heen, tot het stevig vastzit. Maak het andere uiteinde van het hengsel op dezelfde manier vast aan de tegenoverliggende kant van de pompoen.

De Sint-Maartenlampion is klaar!

Je harde werken is beloond: de Sint-Maartenlampion is klaar! Als je ermee op stap gaat, zorg dan dat je:

• een gasaansteker meeneemt voor als het kaarsje uitgaat
• een paar reserve waxinelichtjes bij je hebt
• een elektrisch waxinelichtje bij je hebt

Veel plezier bij het maken van de lampion, en bij het Sint-Maartenlopen op 11 november! Wie weet komen jullie ook wel bij ons aan de deur……

Je bent baby, schoolkind, puber, volwassene. Je hebt je karakter, en je hebt je eigen, unieke ervaringen die je vormen. Steeds is je leven in beweging. Vanuit de antroposofie kunnen we naar de mens kijken als een wezen dat zich telkens in een andere ontwikkelingsfase bevindt; elke fase van de levenscyclus beslaat dan een periode van grofweg zeven jaar. De materie is erg interessant, en er is al veel over geschreven. In deze blog schrijf ik er ook over, vanuit mijn persoonlijke interpretatie, beleving, en in een poging de materie iets tastbaarder te maken. Ik houd het vrij eenvoudig, en geef een overzicht van de levensfasen en hun thema’s. De nadruk leg ik op de kindertijd en jeugd.

0-7 jaar: de fase van de goedheid

In deze eerste fase wordt in de baarmoeder het lichaam gevormd. De organen worden aangelegd, het hart gaat kloppen. De foetus bereidt zich voor in het donker en de omhulling van de baarmoeder, en wordt geboren wanneer hij of zij daar klaar voor is. Het ongeboren kind ontvangt al inzichten over de directe omgeving en de rolverdeling in het gezin waar hij of zij in geboren zal worden. De ziel van de mens (het kind) heeft al vanuit de wereld naast de onze de ouders uitgekozen. De geboorte is voor het kind, net als voor de ouders, een aangrijpende gebeurtenis, waarvan het bij moet komen. Goedheid is dan erg van belang.

Wat is goedheid?

Goedheid is warmte, geborgenheid, voeding, streling, zachte zang en verhaaltjes, een veilige plek om te slapen. Vanaf de geboorte maakt het kind opnieuw een grote ontwikkeling door. Het ontwikkelt zijn aardse fysieke lichaam, leert zitten, lopen, taal en sociaal gedrag. Het gaat van wezentje in de baarmoeder naar baby, dreumes, peuter, kleuter en schoolkind. Het leert de beginselen van het zelfstandig zijn, waarbij het omringd mag worden door goedheid. Waar mogelijk passen de ouders zich aan de ontwikkeling van het kind aan, aan de mens in wording. Het is van belang je kind te steunen in de authenticiteit, de eigenheid.  Een veilige bedding kun je waarborgen door het stellen van duidelijke grenzen.

7-14 jaar: de fase van de schoonheid

In deze fase leert het kind het Ik-gevoel te ontwikkelen. De individualiteit en het ego worden gevormd. Zelfexpressie is van groot belang in deze fase. Kijk wat het kind nodig heeft, en wat het zelf wil; kinderen weten zelf heel goed wat er voor hen werkt. Belangrijk is het om hierin mee te gaan zoveel als maar kan.

Waarin wordt schoonheid zichtbaar?

Het ene kind zal zijn of haar plek in de wereld beter vorm leren geven door het volgen van toneellessen, het andere heeft sport nodig. Weer een ander zal boeken verslinden, of haar ziel in het zingen kunnen vinden. Expressie draagt bij aan het vormen van het Zelf en van het ego. Om jezelf te begrijpen, moet je je kunnen uiten. Als dat in harmonie kan en mag, bloeit de wereld op: je ervaart schoonheid.

14-21 jaar: de fase van de waarheid

De mens gaat in deze fase opzoek naar de eigen waarheid. “In welke wereld ben ik terecht gekomen, wat vindt mijn omgeving van de wereld, en wat vind ik er zelf van?” De jongvolwassene zal proefondervindelijk alles uitproberen. Het onderliggende doel is om zich (onbewust) de emotionele en mentale vermogens eigen te maken en uit te diepen. Veel tegenstrijdigheden zijn tegelijk aanwezig in deze fase, vandaar dat jongvolwassenen soms niet te volgen zijn voor de buitenwereld. We leven in een cultuur waarin deze fase dikwijls bekritiseerd wordt. Ik denk dat het anders kan. Eens waren we allemaal in deze fase, en hoe belangrijk was het voor ons om onze eigen waarheid te kunnen vinden? Wie begrip toont voor de mens in deze fase, helpt het proces te ondersteunen en de onderlinge band uiteindelijk te versterken. Daarbij moeten we niet vergeten dat wij een groot deel van onze verantwoordelijkheid over onze kinderen al verliezen in deze fase. De jongvolwassene leert om zelf verantwoordelijk te zijn. Wat fijn kan zijn in deze fase is literatuur, muziek, musea, natuur en films.

21-28 jaar: de fase van de verfijning

De volwassenheid wordt bereikt in deze fase. De jongvolwassen mens neemt zijn of haar plek in in de wereld, als individu, maar ook in verbondenheid. In deze fase kies je voor de basishouding en plek in en ten aanzien van de wereld om je heen. Het individuele pad wordt duidelijker, en je hebt je een eigen mening gevormd ten aanzien van alle sociaal-culturele thema’s en de persoonlijke levensinvulling.

28-35 jaar: de fase van het inzicht

In deze fase is er een “tweede geboorte” in het individu. De eigen persoonlijkheid maakt zich nu echt los uit het geheel, en vormt zich helder en standvastig. Creativiteit ten opzichte van het leven hoort hierbij. Ik weet wie ik ben, wat ik kom doen, alleen misschien nog niet altijd hoe…

35-42 jaar: de fase van het ontvouwen

Nu wordt het doel van de mens in dit leven zichtbaar, en meestal breekt er een relatief rustigere periode aan, waarin je weet hoe te reageren en te floreren in de wereld. Sommigen zullen hun persoonlijkheid willen “zuiveren” en opnieuw willen beginnen.

42-49 jaar: de fase van de uniciteit

De mens heeft een eigen levensweg gevormd, en het pad is helder. In deze fase leidt dat tot tevredenheid over de dagelijkse routine en rust daarin, of juist het omgekeerde. In dat geval herzie je je eigen houding en je maakt een ommezwaai.

49-56 jaar: de fase van het overzicht

In positieve zin kan de mens in deze fase een grotere verantwoordelijkheid op zich nemen tegenover de wereld om zich heen. Er kan een vorm van mentorschap ontstaan en  van dienstbaarheid. Je geeft door wat je hebt geleerd. In negatieve zin kan het zijn dat de mens in de vorige fase vast is komen te zitten, en dan ontstaat er in feite stilstand in de ontwikkeling en het gedrag.

56-63 jaar: de fase van de intuïtie

In deze fase is er een “derde geboorte” mogelijk. De spirituele beleving mag nu doorbreken naar buiten toe, zonder schaamtegevoel of verborgenheid, er is een manifestatie van de mens als individu, de weg die aan deze fase vooraf is gegaan is helderder voor jezelf. In negatieve zin kan men zich afgescheiden gaan voelen van het gevoelsleven en kan er een angst ontstaan voor de dood.

Vanaf 63 jaar: de fase van de voorbereiding

In deze fase, en tot de dood, bereidt de mens zich voor op het leven na dit leven. Dit kan zich grofweg op twee manieren uiten: óf je hebt de ervaringen uit dit leven als volle verantwoordelijkheid in jezelf opgenomen, en straalt liefde en wijsheid uit in deze laatste fase. Óf je verliest het gevoel voor dit leven, er ontwikkelt zich verstarring, angst en een gevoel van zinloosheid en leegheid. Dan is deze fase niets anders dan het grote wachten…

Leestips over de levenscyclus

Tot zover mijn inleiding tot de zevenjaarscycli belicht vanuit de antroposofie en mijn eigen waarheid. Ik hoop dat je er wat aan hebt, en dat het vragen en inzichten bij je opwekt.

Ik geef graag nog een paar leestips mee:

En de boeken:

1. Ontwikkelingsfasen van het Kind van Bernard Lievegoed
2. Waarheid, Schoonheid, Goedheid van Rudolf Steiner

Herfstblaadjes verzamelen doen we graag. Maar als je ermee thuiskomt en je laat ze even liggen, dan vervormen ze en bovendien verliezen ze hun mooie kleuren. Er is een manier om ze goed te houden: je droogt ze. Hoe ik dat zelf aanpak? Dat lees je hier.

Meteen drogen

Allereerst: droog de blaadjes meteen nadat je ermee thuisgekomen bent. Nou vooruit, je jas mag nog wel even uit. Maar ga dan snel aan de slag. Je hebt nodig:

• de herfstblaadjes natuurlijk
• keukenpapier
• oude kranten
• boeken

Herfstblaadjes drogen

1. Spreid alle blaadjes uit op een tafel of aanrecht. Zoek eventueel de beste uit. Zoek nu een plek waar de blaadjes rustig kunnen drogen en niet in de weg liggen. Het is slim om een plekje op de vloer te zoeken in een kamer waar het lekker warm is.
2. Leg de blaadjes op een vel keukenpapier. Als je veel blaadjes hebt, heb je ook veel keukenpapier nodig; rangschik de blaadjes dan zó dat er zoveel mogelijk op één vel keukenpapier passen. De blaadjes mogen elkaar niet overlappen. 
3. Leg boven op de blaadjes ook weer keukenpapier.
4. Leg dan de twee lagen keukenpapiertjes met de blaadjes ertussen op een oude krant.
5. Leg bovenop ook weer een oude krant. Je hebt nu dus vijf laagjes: 1. Krant, 2. Keukenpapier, 3. De blaadjes, 4. Keukenpapier en 5. Krant.
6. Leg nu op de bovenste krant een stapel boeken, zorg dat de boeken zo goed mogelijk boven de blaadjes komen. Als je niet veel boeken hebt, kun je natuurlijk ook al je strips gebruiken, of een zware doos. Die moet dan wel een vlakke onderkant hebben.
7. Nu het moeilijkste: Wacht minstens een dag of drie.
8. Zet alle boeken weer op hun plek, en pak de blaadjes weer uit.
9. En kijk! Je blaadjes zijn gedroogd!

Leuke werkjes maken

Met je blaadjes kun je nu naar hartelust werkjes maken. Daar gaan we ook nog over bloggen. Tot later!